İdrar Kaçırma, İnkontinans Nedir?

 

İdrar kaçırma - yani mesane kontrolünün kaybı - istenmeyen, devamlı veya  düzenli aralıklarla idrar tutamama durumudur. İdrar kaçırmanın şiddeti, öksürdüğünüzde veya hapşırdığınızda ara sıra idrar kaçırmaktan, tuvalete yetişemeyeceğiniz ani ve güçlü bir idrara çıkma dürtüsüne, ve neredeyse hiç tutamama ölçüsüne kadar değişen bir yelpazeyi kapsar. Ped testine göre objektif olarak hafif orta ve şiddetli idrar kaçırma şeklinde derecelendirilebilir.

 

İnsanlar  daha sık ortaya çıksa da, idrar kaçırma yaşlanmanın kaçınılmaz bir sonucu değildir, aynı durum genç insanlarda da görülebilmektedir. Kadınlar, erkeklere göre idrar kaçırma sorunu  daha fazla görülmektedir (Kadınlarda: %6-40, Erkeklerde ise: %17-40). 

 

İdrar Kaçırma Tipleri

 

1-Stres inkontinans(idrar kaçırma): Stres tipi idrar kaçırma; öksürme, hapşırma, gülme, egzersiz yapma veya ağır bişey kaldırma gibi stres ve efor durumların oluşan idrar kaçırmayı ifade eder. Bu zorlamalar sırasında mesane içindeki basınç artar, idrar tutmayı sağlayan kaslar ve mekanizmalar bu basınca karşı koyamaz ve idrar kaçırma oluşur.

 

2-Sıkışma tipi idrar kaçırma: Sıkışma tipi idrar kaçırma ani-acil idrara çıkma ihtiyacı ile birlikte tuvalete yetişememe veya idrarı geciktirememe durumudur ve idrar bu esnada kaçar. İdrar kaçağı bir damla ila idrarın tamamını kaçırma derecesinde olabilir. gece idrara kalkma ihtiyacı belirgindir. Bu tip  idrar kaçırma, enfeksiyon gibi basit problemden; nörolojik bozukluk veya diyabet gibi daha ciddi durumlardan kaynaklanabilir.

 

3- Taşma inkontinansı: Tamamen boşalmayan bir mesaneden kapasite dolduktan sonra damla damla sürekli idrar kaçırmayı ifade eder. 

 

4- Fonksiyonel inkontinans: Fiziksel veya zihinsel bir bozukluk nedeniyle, tuvalete zamanında gitmeyi engelleyen durumlar söz konusudur. Eklem hastalıkları, felç, sinir sistemi hastalıkları gibi kişinin lavaboya zamanında yetişmesini engelleyen fiziksel veya ruhsal kısıtlılıklar nedeniyle ortaya çıkan idrar kaçırma tipidir. Örneğin, şiddetli artrit durumunda pantolonunuzun düğmelerini yeterince hızlı açamamak gibi fonksiyonel problemler vardır.

 

5-Karışık tipte idrar kaçırma: Birden fazla idrar kaçırma tipi birlikte ise karma veya karışık tipte idrar kaçırma terimi kullanılmaktadır. Tipik olarak hem sıkışma hem de stres idrar kaçırmanın birlikte olduğu bir durum; karışık tipte bir idrar kaçırmaya örnek olabilir.

 

6. Devamlı idrar kaçırma: İdrar yolları ile vajina arasında oluşan normal dışı bir açıklık gibi (fistül) nedeniyle oluşan sürekli idrar kaçırma durumudur. Bu fistül idrar kanalı ile rektum arasında da olabilir.

 

7. Geçici idrar kaçırma: İdrar yolu enfeksiyonu, bazı ilaçların kullanımı gibi geçici bir durum nedeniyle ara sıra idrar kaçırmayı ifade eder.

 

Doktora Ne Zaman Görünmeli ve Nasıl Hazırlanmalı?

 

Hastaların çoğu idrar kaçırma durumunu belirtmekten rahatsızlık hissettikleri, utanç duydukları  için tedavisiz kalmaktadır, uygulanabilir basit yaşam tarzı ve diyet değişiklikleri yaparak kendi kendine idrar kaçırma şikayetini önlemeye ve tedavi etme yoluna gitmektedir. İdrar kaçırma sıklıkla meydana geliyor veya günlük yaşam kalitesini etkileyecek boyutta ise  çekinmeden  doktora görünmek ve tıbbi yardım almak önemlidir.  

 

İdrar Kaçırma durumunda tıbbi yardım almak önemlidir. Çünkü:

 

• Sosyal yaşantınızı ve etkileşimlerinizi kısıtlanmasına  neden olabilir
• Yaşam kalitenizi olumsuz etkiler
• Özellikle yaşlı hastalarda tuvalete yetişirken kazalar olabilir, düşme riski vardır
• İdrar kaçırmanın nedeni olabilecek, altta yatan çok daha ciddi bir problemin belirtisi olabilir.

 

Doktora gittiğinizde idrar kaçırma ile ilgili sormanız gereken sorular şunlar olmalıdır: 

 

• İdrar kaçırmanın nedeni ne olabilir?
• Bu problemin kalıcı bir tedavisi var mı?
• Hangi testleri yaptırmak gerekir?
• Tedavi seçenekleri nelerdir, hangisini  öneriyorsunuz ve bana nasıl faydalı olacak?
• Tedavi alırsam veya almazsam sonuç ne olur, aylarda ve yıllarda sonra neler olabilir?
• İlaç tedavisi idrar kaçırmamı önleyebilir mi?
• İlaç tedavisinin yan etkileri nelerdir?
• Ameliyat ihtiyacım varmı ve mutlak gerekli mi?
• Hangi ameliyat seçenekleri var?
• Tedaviden ne zaman sonra fayda görebilirim? 

 

İdrar Kaçırmanın Sebepleri ve Risk Faktörleri Nelerdir?

 

İdrar kaçırma, günlük alışkanlıklardan, altta yatan tıbbi koşullardan veya fiziksel sorunlardan kaynaklanabilir. Buna göre idrar kaçırmalarını geçici ve  kalıcı yani sebat eden idrar kaçırma olarak iki gruba ayırabiliriz. 

 

1- Geçici idrar kaçırma

Bazı içecekler, yiyecekler ve ilaçlar bağlı olarak gelişen idrar kaçırmaları geçicidir, buna neden olan ilaç, gıda veya ilaçlar değiştirildiğinde ortadan kalkabilir:

 

Geçici idrar kaçırmaya neden olan yiyecek, içecek ve ilaçlar şunlardır:

 

• Alkol
• Kafein
• Gazlı içecekler ve maden suyu
• Yapay tatlandırıcılar
• Çikolata
• Şili biberi
• Baharat, şeker veya asit içeriği yüksek gıdalar, özellikle turunçgiller
• Kalp ve tansiyon ilaçları, sakinleştiriciler ve kas gevşeticiler
• Yüksek dozlarda C vitamini alımı

 

İdrar yolu enfeksiyonu:  Enfeksiyonlar mesaneyi tahriş ederek güçlü idrara çıkma dürtüsüne ve bazen de idrar kaçırmaya neden olabilir.

 

Kabızlık: Rektum mesanenin komşuluğundadır ve hemen hemen aynı sinirleri paylaşır. Rektumdaki sert-katı dışkı, bu sinirlerin aşırı aktif olmasına ve idrar sıklığının artmasına neden olarak geçici idrar kaçırmalarına neden olabilir.

 

2- Kalıcı ve Sebat Eden İdrar Kaçırmalar

 

Altta yatan fiziksel problemlerin veya değişikliklerin neden olduğu kalıcı bir durumlara bağlı sebat eden ve kalıcı idrar kaçırma nedenleri şunlar olabilir:

 

Gebelik: Hormonal değişiklikler ve bebeğin(fetüsün) artan ağırlığı stres tipi idrar kaçırmaya yol açabilir.

 

Doğum: Vajinal yani normal doğum, mesane kontrolü için gerekli olan kasları zayıflatabilir ve mesane sinirlerine ve destekleyici dokulara zarar vererek, pelvis tabanının sarkmasına-gevşemesine (prolaps) yol açabilir. Sarkma ile mesane, rahim, rektum veya ince bağırsak normal olması gereken  konumundan daha aşağı doğru itilebilir ve vajinaya doğru çıkıntı yapabilir. Bu durum idrar kaçırmaya neden olabilir.

 

Yaşlanma: Mesane kasının yaşlanması, mesanenin idrar depolama kapasitesini azaltabilir. Ayrıca, yaşlandıkça istemsiz mesane kasılmaları daha sık hale gelir ve sıkışma tipi idrar kaçırmaya neden olabilir.

 

Menopoz: Menopozdan sonra kadınlar, mesane ve üretranın iç-astarını sağlıklı tutmaya yardımcı  olan kadınlık hormonu-östrojeni daha az üretirler. Bu dokuların hormon çekilmesine bağlı vasfını kısmen kaybetmesi, kuruması idrar kaçırmaları tetikleyebilir ve şiddetlendirmeye neden olabilir.

 

Prostat büyümesi:  Özellikle yaşlı erkeklerde, idrar kaçırma genellikle iyi huylu prostat büyümesi olarak ortaya çıkmaktadır.

 

Prostat kanseri: Tedavi edilmemiş prostat kanseri ile ilişkili olarak erkeklerde stres veya sıkışma tipi idrar kaçırma  ortaya çıkabilirken, daha sık olarakta prostat kanserinde yapılan cerrahi, fokal tedavi, radyoterapi sonrası ve tıbbi tedavilere bağlı temel komplikasyon olarak idrar kaçırma görülmektedir. 

 

İdrar yolu tıkanıklığı ve darlığı: İdrar yolunun herhangi bir yerindeki bir tümör, darlık gibi normal idrar akışını engelleyen durumlar taşma tipi idrar kaçırmaya yol açabilir. Yine idrar yolları taşları - mesanede oluşan sert, taşa benzer kitleler - bazen idrar sızıntısına, idrar kaçırmalarına  neden olabilir.

 

Nörolojik bozukluklar:  Multipl skleroz, Parkinson hastalığı, felç, beyin tümörü veya omurilik yaralanması, mesane kontrolünde görev alan sinir sinyallerini engelleyerek idrar kaçırmaya neden olabilir.

 

İdrar Kaçırmanın Risk Faktörleri Nelerdir?

 

İdrar kaçırma riskini artıran faktörler şunlardır:

 

• Cinsiyet: Kadınların stres tipi idrar kaçırma olma olasılığı daha yüksektir. Hamilelik, doğum, menopoz ve normal kadın anatomisi bu farktan sorumlu tutulmaktadır. Bununla birlikte, prostat sorunları olan erkeklerde, sıkışma ve taşma tipi idrar kaçırmaları açısından   riski altındadır.
• Yaş: Mesane kasının yaşlanması, mesanenin idrar depolama kapasitesini azaltabilir. Ayrıca, yaşlandıkça istemsiz mesane kasılmaları daha sık hale gelir ve sıkışma tipi idrar kaçırmaya neden olabilir.
• Aşırı kilo-obezite: Ekstra ağırlık, mesane ve çevresindeki kaslar üzerindeki baskıyı artırır ve direnci  zayıflatır, sonuçta öksürürken veya hapşırırken idrarın sızmasına ve kaçmasına neden olabilir.
• Sigara içmek: Tütün kullanımı idrar kaçırma riskini artırabileceği gösterilmiştir.
• Aile öyküsü: Yakın bir aile üyesinde idrar kaçırma , özellikle de sıkışma tipi idrar kaçırma varsa, bu duruma idrar kaçırma gelişme riski diğer insanlara göre daha yüksektir.
• Bazı hastalıklar: Nörolojik hastalıklar ve diyabet gibi kronik hastalıklarda, idrar kaçırma riski daha yüksektir.
• Prostat Ameliyatları: Prostat ve pelvik ameliyatlar idrar kaçırma açısından risk faktörü sayılmaktadır.

 

İdrar Kaçırmanın Yan Etkileri-Komplikasyonları

 

Kronik idrar kaçırma durumunda şu yan etkiler beklenir:

 

• Cilt problemleri: İdrar kaçağına bağlı sürekli ıslaklık ciltte döküntülere, cilt enfeksiyonlara ve yaralara  neden olabilir.
• İdrar yolu enfeksiyonları: İdrar kaçırma, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu riskini artırmaktadır.
• Günlük yaşam kalitesinde bozukluk: İdrar kaçırma günlük yaşam üzerinde olumsuz etkiler kaçınılmaz olabilmektedir.  İdrar kaçırma; sosyal, ibadet, iş ve kişisel ilişkilerinizi etkileyebilir.

 

İdrar kaçırma Önlenebilir mi?

 

İdrar kaçırma her zaman önlenebilir değildir. Ancak, kaçırma riskini azaltmaya yönelik bazı önlemler alınabilir. Bu önler arasında:

 

• Sağlıklı bir kiloyu koruyun
• Pelvik taban egzersizleri yapın-Kegel egzersizleri
• Kafein, alkol ve asitli yiyecekler gibi mesane tahriş edici maddelerden kaçının
• İdrar kaçırma nedeni olan kabızlığı önlemek için daha fazla lifli gıdalar tüketin
• Sigara içmeyin veya sigara içiyorsanız bırakmak için yardım alın

 

İdrar Kaçırma Nasıl Teşhis Edilir?

 

İlk olarak hangi tip idrar kaçırma olduğunu belirlemek önemlidir, ve teşhisde ilk basamaktır. Bu bilgi tedavi kararlarına ve tedavi şekline rehberlik edecektir. 

 

Tıbbi Özgeçmiş-Hikaye: Hangi tip idrar kaçırma olduğunu anlamak için  kapsamlı bir öykü ve fizik muayene ile başlayacaktır.Tıbbı özgeçmişinizde idrar kaçırma ile ilgili olabilecek  başka hangi rahatsızlıklarınızın olduğunu veya hangi ilaçları aldığınızı öğrenmek isteyecektir. 

 

Genel olarak sorulabilecek sorular şunlardır:

 

• Şikayetin başlangıcı ve gelişim süreci, günlük idrar kaçırma sayısı ve miktarı
• İdrara sıkışma hissinin aniden oluşması, öksürme veya gülme ile idrar kaçırma, İdrar yaptıktan sonra mesaneyi tam boşalıp boşalmadığı hissi, idrarda yanma hissi, sık idrara gitme veya gece idrara çıkma ihtiyacı ve bunların sayısı gibi idrar kaçırma tipini belirlemeye yardımcı olabilecek sorular 
• Şikayetin adet siklusu veya cinsellikle ile ilişkisi olup olmadığı
• Şikayeti azaltan veya şiddetlendiren durumlar
• Mevcut hastalıkları(şeker hastalığı, nörolojik hastalıklar, hipertansiyon vs) ve bunlara ilişkin kullanılan ilaçlar
• Sigara içme durumu
• Günlük tüketilen sıvı miktarı ve dağılımı
• Günlük kahve ve alkol tüketimi
• Geçirilen ameliyatlar 
• kabızlık sorgulaması
• Gebelik ve doğum sayısı ve şekli
• Menopoz durumu

 

Fizik muayene: İdrar kaçırma yakınması olan hastalarda olmazsa olmaz olan detayı bir muayenedir. Ayrıntılı genel fizik muayene, genital, nörolojik, erkekte rektal,  kadın hasta ise  jinekolojik muayene yapılır. Jinekolojik muayenede dış genital organların muayenesi dışında, vajinal muayenede hasta ıkındırılarak pelvik bölgedeki kas ve bağ dokusu zayıflamaları mesane, rahim, rektum gibi organların vajina içine doğru fıtıklaşmasının olup olmadığı konrol edilir.

 

Ped Testi: Pet testi somut testlerden biridir. Kısa süreli ped testinde; ağırlığı belli olan bir ped  pet hastaya verilir ve ağızdan bol miktarda sıvı alması söylenir, 1 saat süresince hastadan öksürmesi, merdiven çıkması, oturup kalkması gibi karın içi basıncını arttıran hareketleri yapması istenilir. Süre bitiminde pet  çıkarılır ve ağırlığı tekrar ölçülür; fark kaçan idrar miktarını bize gösterir. Uzun süreli  Ped testinde ise hastaya verilen ped hastanın şikayetine göre 1 ila 24 saat tutulur ve yine bazı karın içi basıncını artıran hareketler yapması söylenir, bu süre sonunda ped veya pedler tekrar tartılır ve idrar kaçırma şiddeti  belirlenmiş olur. Buna göre; İdrar kaçağı  2 gr dan az ise normal, 2-10gr arasında ise hafif, 10-50 gr ise orta, 50 gr dan fazla ise şiddetli idrar kaçırma olarak değerlendirilir.

 

Stres testi: Mesane yaklaşık 300 cc dolu iken,  mesane ile tercihen hastanın idrar kaçırdığını ifade ettiği pozisyonda (oturarak veya yürürken), önce ıkınma manevrası eşliğinde, sonra hasta öksürtülür ve  idrar kaçağı olup olmadığına bakılır, idrar kaçağı izlenirse stres testi pozitiftir denilir. Bu test tek başına bir şey ifade etmeyebilir, ancak hastanın hastanın idrar kaçırdığının bir kanıtı olarak değerlendirilir. 

 

Bu testin devamında vajinal alanda idrar kanalının her iki yanında üstteki pubis kemiğine doğru hafif derecede kaldırılır ve bahsettiğimiz stress test tekrarlanır, hasta idrar kaçırmaz ise bu hastanın bir cerrahi girişiminde fayda görebileceği anlamına gelir, bu teste de Boney-Marchetti testi denir ancak çok güvenilir bir test değildir. 

 

Bu testi takiben, pamuk uçlu bir çubuk idrar kanalına konur, ıkınma manevrası ile çubuğun yatay düzlemle oluşturduğu açıya bakılır,  açı 35 dereceden büyük ise mesane çıkışının anatomik desteğinin azaldığı düşünülür ve bu hastalar cerrahi girişimden yarar görebileceği düşünülür, açı 35 dereceden az ise cerrahiden yarar görme şansı az olduğu şeklinde değerlendirilir. Bu teste de ‘’Q-tip test’’ denir. Nispeten daha güvenilir bir testdir.

 

Hasta sorgulama Formları: İdrar kaçırmanın günlük yaşam kalitesini ne kadar etkilediğini ve yakınmaların objektif bir zemine oturtmak için hastaya bir form doldurması istenir. Bu formlar tedavi sürecinde ve tedavi kontrollerinde tekrar ettirilir, şikayetlerin ne ölçüde düzeldiliği konusunda yardımcı olacaktır.

 

İşeme günlüğü: Belirli bir zaman aralığında işeme zamanı, işeme hacmi, aldığı sıvı miktarı, idrar kaçırma sayısı ve miktarı,  ve fiziksel aktivitelerini kaydetmesi istenilir. Böylece hastanın işeme düzeni, tuvalet alışkanlıkları belirlenir. İşeme günlüğü 7 güne kadar tutulabilir ancak 3 günlük bir kayıt genellikle yeterli olur.

 

İdrar Analizi: Basit bir idrar tetkiki, idrar yolu enfeksiyonu, kanama ve diğer metabolik anormallikleri hakkında bize ipuçları verebilir. İdrar kaçırma şikayeti olan hastalarda istenmesi gereken temel tetkiktir.

 

Kalıntı İdrar Miktarı: İdrar yaptıktan sonra idrar torbasında kalan idrar, artık idrar miktarıdır. İşeme sonrası kalıntı idrar olarak da adlandırılır. Bir kateter yardımı ile veya ultrasonografi ile ölçülebilir. Kalıntı, idrar kaçırmayı kötüleştirebilir veya idrar yolu enfeksiyonu olmasını körükleyebilir. Mesanede çok miktarda artık idrar olması, idrar yolunda bir tıkanıklık veya mesane sinirleri ve kasları ile ilgili bir problem olduğu anlamına gelebilir.

Ürodinamik Değerlendirme: Ürodinamik inceleme idrar yapma döngünüz hakkında ve mesanenin nasıl kasıldığı hakkında daha fazla bilgi elde etmek için yapılan bir testtir. Özellikle nörolojik problemi olanlarda ve ameliyat düşünülen hastalarda yapılması tavsiye edilmektedir, idrar kaçıran hastalarda rutin yapılan bir işlem değildir. Bu işlem basit üroflowmetri denen işeme testi ve kompleks girişimsel  ürodinamik inceleme şeklinde olabilir.

 

• 1-Üroflowmetri: Üroflowmetri elektronik olarak idrar akım hızını ölçen basit bir incelemedir. Hastane polikliniklerinde veya muayenehanelerde kolaylıkla uygulanabilen bir testtir. Dolu bir mesane ile hastaya elektronik cihaza işemesi istenir; azami idrar akış hızı, işenen miktar ve işeme konfigürasyonu hakkında bilgi verir.
• 2-İnvaziv-girişimsel ürodinamik testler: Cerrahi tedavi düşünülen, nörolojik problem düşünülen veya diğer testlerle teşhis konulamıyorsa yapılması uygun görülür. İnvaziv-girişimsel ürodinamik inceleme sırasında doktor veya hemşire, idrar yoluna ve makata(rektuma), karın içi ve mesane basıncını ölçmek için birer kateter yerleştirirler. Yerleştirilen kateterden yavaşça sıvı gönderilerek idrar torbasının olarak dolmasına benzer bir durum oluşturulur ve tüm basınçlar dolum ve boşaltım sırasında ölçülür ve kaydedilir. 

 

Sistoskopi: Sistoskopi, sistoskop adı verilen ışıklı-kameralı endoskop kullanılarak mesanenin ve idrar kanalının(üretra) incelenmesine imkan sağlayan temel tanı/teşhis yöntemidir. Sistoskopi idrar kaçırmanın başlangıç testleri arasında yer almamaktadır. Bu test idrarda kanama gibi başka şikayetler olduğu zaman gereklidir. Ürodinamik incelemeye benzer biçimde tanıdan şüphe edilmesi halinde yapılabilir.

Görüntüleme yöntemleri: Ultrasonografi teşhis amacıyla kullanılan en sık görüntüleme yöntemidir. Ayrıca gerektiğinde ürografi, tomografi ve MR gibi daha ileri görüntüleme teknikleri devreye girer. İdrar yollarının görüntülenmesi; sistoskopi ve ürodinamik inceleme yöntemleri gibi idrar kaçırmanın başlangıç testleri arasında yer almamaktadır.

 

İdrar Kaçırmanın Tedavisi Nasıl Yapılmaktadır?

 

İdrar kaçırmanın tedavisi, kaçırmanın tipine, şiddetine ve altta yatan nedene bağlı olarak değişkenlik göstermektedir ve birçok tedavi yöntemi vardır. Tedavilerin bir kombinasyonu gerekebilir. Hayat tarzı değişiklikleri, mesane ve pelvik taban kas egzersizleri gibi bazı tedbirler ilk başlarda işe yarayabilir. Ameliyat ve ilaç tedavileri gibi yöntemler, bu yöntemler işe yaramadığında uygulanabilir. İlaç tedavisi genellikle bazı hayat tarzı değişiklikleri, mesane ve pelvik taban egzersizleri gibi bazı kendi başına sorunun üstesinden gelme tedavileri ile birleştirilebilir. İdrar kaçırma rehabilitasyonu, pelvik taban kas egzersizlerinin öğretilmesi, biofeedback ve elektrik stimülasyonu uygulamalarını kapsar,  fizyoterapist ya da daha spesifik adıyla üro-terapistler tarafından uygulanır. Doğru kasları belirlemenize, kasılmayı ve gevşetmeyi öğrenmek için bir pelvik taban fizyoterapisti ile çalışmanızı veya biofeedback tekniklerini denemenizi önerilebilir.

 

1-İdrar Kaçırmanın Kişisel Yönetimi ve İlaçsız tedavisi

 

Hayat Tarzı Değişiklikleri: Günlük diyette  ne zaman, neyi, ne kadar içtiğinize veya yediğine bakarak idrar kaçırmayı etkileyen yiyecek ve içecekleri hastalar tahmin edebilir. Bunu anlamanın en iyi yolu, farklı yiyecek ve içecekleri denemek ve etkilerini görmektir. Diyetteki bazı değişiklikler idrar kaçırma sorununu bir parça düzeltebilir. Günlük alınması gereken sıvı miktarını hekime daşırak ayarlamak basit bir çözüm olabilir. Kafein, alkol ve diğer vasıflı içecekler içecekler idrar kaçırmaya neden olmayabilir, fakat bazı kişilerde sıkışma hissini ve sık idrara gitmeyi artırabilmektedir. Bu yüzden içeceklerden kaçınmak idrar kaçırmayı bir miktar düzeltebilir. Acı-baharatlı yiyecekler, limon ve ağır kokulu peynirler gibi mesanede tahriş yapan gıdalardan uzak durmak veya yararlı olabilir.  Kabızlık ve aşırı kilo alımının idrar kaçırma ile ilişkili bulunmuştur. Sağlıklı bir kiloya inmek ve bunu korumak, düzenli barsak alışkanlıklarına sahip olmak için, diyetle aldığınız yiyeceklerin dengeli olması, meyve, sebze ve lifli gıdalar içermesi oldukça önemlidir. Özellikle sağlıklı kiloya inmek şikayetlerde  düzelme olduğunu görebilirsiniz.

 

 

İdrar kaçağı ile ilgili sorunları, cilt tahrişini en aza indirgemek için yapılabilecek önlemler şunlardır:

 

• Temizlik için bez kullanın
• Cildinizi havayla kurumasına izin verin
• Sık sık yıkama ve duştan kaçının çünkü bunlar vücudunuzun mesane enfeksiyonlarına karşı doğal savunmasını azaltabilir
• Cildinizi idrarın yaptığı tahrişten  korumak için vazelin veya kakao yağı gibi bir bariyer krem ​​kullanabilirsiniz
• Özel emici ped ve iç çamaşırı kullanabilirsiniz.

 

Özeklile fonksiyonel tip idrar kaçırma ve/veya gece idrar kaçırma şikayetiniz varsa, kullandığınız tuvaleti tuvalete giden yolu daha uygun hale getirebilirsiniz: 

 

• Tuvalete giderken takılıp düşebileceğiniz veya çarpabileceğiniz tüm halıları veya mobilyaları taşıyın.
• Yolunuzu aydınlatmak ve düşme riskini azaltmak için bir gece lambası kullanın.
• Mevcut bir banyo kapısını genişletin
• Yükseltilmiş bir klozet oturağı takın

 

Mesane Eğitimi: Mesane eğitiminin ilk aşaması 3-7 günlük  bir işeme günlüğü-kaydı tutulmasıdır. Bu günlükte ne kadar sıvı içtiğiniz, ne sıklıkta idrar yaptığınız ve ne kadar idrar miktarınız olduğu kaydedilir. Bu bilgiler ışığında hekim günlük  idrar yapma sıklığı konusunda önerilerde bulunacak ve sizden bunları yapmanızı isteyecektir. Eğer mesane eğitimi başarılı olmuşsa mesane kapasitesi artar ve  daha fazla idrarı depolayabilecektir: Mesane eğitiminde, idrara gitme dürtüsünü başladıktan sonra idrara çıkmayı geciktirmek ve ertelemek işin ilk adımı olabilir. Her idrara çıkma dürtüsü hissettiğinizde 10 dakika geciktirmeye çalışarak başlayabilirsiniz. Amaç, sadece her 3-4 saatte bir idrar yapana dek tuvalete gitme gitmeyi ertelemek geciktirmektir.

Mesane kapasitesini artırmak, taşma tipi idrar kaçırması olan hastalar için uygun değildir, tam tersi olumsuz etki yapabilir. Taşma tipi idrar kaçırmada diğerlerinin aksine, mesaneyi tamamen boşaltmak için gayret sarf etmek gereklidir. Bunun için mesanenizi tamamen boşaltmayı öğrenmeye yardımcı olmak için çift işeme denilen her işeme periyodunu iki kere tekrarlamak, bu hastalara oldukça yararlı olabilir. Çift işeme; ilk işemede idrar bittikten sonra, ardından birkaç dakika beklemek ve tekrar ikinci olarak işemek  anlamına gelir, yani tekrar tekrar idrar yaparak mesanenin tamamen boşalmasını temin etmek amaçlanır. Ayrıca idrar hissini beklemeden 3-4 saatte bir idrara gitmek önerilir.

 

 

Pelvik Taban Kas Egzersizler(Kegel): Pelvik taban kasları mesaneyi ve karın içi organları destekler ve sarkmasını önleyici görevleri vardır, aynı zamanda idrarı tutan kaslarıda(kapak-sfinkter) ihtiva eder- kapsar.  Bu kaslar yaşlanma, bazı hastalıklar veya menopoz gibi hormonal değişiklikler ile  birlikte tonusunu kaybeder ve zayıflar. Buda idrarı yeterine tutmaya muktedir olmayabilir, efor ve stres  durumlarında (hapşırma ve öksürme gibi) hasta idrar kaçırır. Yaşlanma dışında, kadınlarda, gebelik ve doğumlar pelvik taban kaslarını zayıflatmaktadır. Erkeklerde ise prostat ameliyatları özellikle prostat kanseri ameliyatları ve bilhassa radikal prostatektomi pelvik taban kaslarını zayıflatabilir. Pelvik taban kas egzersizleri ve bu egzersizler için dizayn edilmiş programlar; idrar kaçırmayı kısmen düzeltebilir. Pelvik taban kas egzersizleri ve bu egzersizler için dizayn edilmiş programlar Kegel egzersizleri olarak bilinir. Kegel egzersizleri olarak da bilinen bu teknikler özellikle stres inkontinansı için etkilidir ancak aynı zamanda sıkışma tipi idrar kaçırmada etkili olabilir. 

Bu egzersizler idrar yaptıktan sonra, öncelikle idrar akışını durdurmaya çalıştığınızı hayal edin, rahat çömelmiş, oturur veya ayakta bir pozisyonda idrarınızı tutar gibi kendinizi sıkın ve gevşetin ve bunu egzersizi on defa tekrarlayın. Bir sonraki aşamada aynı egzersizi yapın fakat gevşetmeden önce 5 saniye kendinizi kasılı tutun. Bu şekilde 5 saniye tutmanıza uyum sağlamanız birkaç haftanızı alabilir. Ön pelvik taban kaslarınız bu şekilde daha da kuvvetlenecektir. Sonraki egzersiz arka pelvik kas tabanını hedef alır. Büyük tuvaletinizi tutar gibi kendinizi sıkın ve gevşetin. Bu egzersizi on defaya kadar tekrarlayın. Bir sonraki aşamada aynı egzersizi yapın fakat gevşetmeden önce 5 saniye kendinizi kasılı tutun. Bu egzersizi on defaya kadar tekrarlayın. Bu egzersizler size, her gün tekrarlandığında faydalı olacaktır. Bu egzersizler kasların güçlenmesi için en az üç ay yapılmalıdır. Unutmayalım ki bu egzersizleri çok fazla yapmak size zarar verebilir. Her egzersiz serisini bir defada 10 tekrardan fazla  ve hergün üç seriden fazla egzersiz yapmamak gerekiyor. 

 

Biofeedback(biyogeribildirim) Tedavi : Sıkışma tipi ve/veya stres tipi idrar kaçırma şikayeti olan kadınlarda pelvik kaslara yerleştirilen elektromiyogram elektrodlarıyla hastaya ilgili vücut bölgesini kontrol ederek elektronik sinyallerin nasıl değiştirilip, monitorize edileceğini öğretir. Bu yöntemde kas kontrolünün(motor kontrolün) takibi, bir ekran ve ses düzeni aracılığıyla görsel ve işitsel sinyaller halinde hastaya yansıtılır.

Normal egzersizler ya da elektriksel uyarı sırasında görsel-işitsel bir geribildirim olmadığından istenmeyen kaslar da kasılabilir. Biofeedback bu yönüyle hedefe yönelik olması nedeniyle daha avantajlı bir yöntemdir. Başta stres tipi idrar kaçırma olmak üzere, pelvik cerrahi sonrası(prostat veya rahim ameliyatları vs) pelvik taban kas kuvvet kaybının belirgin olduğu durumlar, ağrılı cinsel ilişki, sıkışma tipi idrar kaçırma ve pelvik organ sarkmaları biofeedback tedavisinin en yaygın kullanım alanlarıdır.

EMG biofeedback, çizgili kas kasılması sırasında ölçülen elektromiyografik aktiviteyi gösteren, en sık kullanılan biofeedback tipidir. Bu yöntemle hasta  sadece pelvik taban kaslarını kasmayı ya da gevşetmeyi, pelvik taban kaslarını ayırt edebilmeyi ve karın kaslarını kasmadan pelvik taban kaslarını seçici olarak kasmayı, gevşetmeyi ve kullanabilmeyi öğrenir. Böylece kas gücü ve kontrol kabiliyeti artar. Eğer hastada artmış bir pelvik taban kas aktivitesi varsa, bu yöntemle etkili ve seçici bir gevşeme de sağlanabilir. 

Biofeedback ile kombine egzersiz uygulamaları ile stres üriner inkontinanslı kadınlarda %80-90 oranında düzelme olduğu bilinmektedir. Hastaya verilen planlanmış bireysel ev egzersiz ile birlikte biofeedback uygulaması tedavinin başarısını arttırır. Tedavi süresince her seansın başında pelvik kasların aktivitesi ölçülerek, önceki ölçümlerle karşılaştırmalı olarak tedavinin etkinliği değerlendirilir. 

Biofeedback tedavisinin süresi ve sıklığı açısında bir standart olmamasına karşın genellikle, haftada 2-3 seans olmak üzere toplam 6-8 hafta arasında değişen sürelerde yapılmaktadır, hastanın durumuna göre bu süre 6 aya kadar uzatılabilir. 

EMG biofeedback uygulaması, bazı uygun hastalarda pelvik taban kaslarının yüzeyel ya da vajinal elektrotlarla uyarıldığı elektriksel uyarı tedavisi ile kombine edilebilir. Bu yöntemle, pelvik taban kas kasılma gücünde artış, idrarı tutan sfinkterin yani kapağın  güçlenmesi ve mesanenin istenmeyen aşırı ve zamansız kasılmalarının azaltılması amaçlanır. Biofeedback ile elektriksel uyarı tedavisi  birlikte kullanıldığı hastalarda, pelvik taban kas gücünde artış ve idrar kaçırma şiddetinde azalma olduğu kanıtlanmıştır. İdrar kaçırma tedavisinde kullanılan elektriksel uyarı tedavisi genellikle haftada 3 kez, 20-30 dk'lık seanslar şeklinde, 6-8 hafta süresince yapılmaktadır.

 

İdrar kaçırmada akupunktur tedavisi: Akupunktur; acus-iğne, puncture-batırma kelimelerinden türetilen, çok çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılan, vücut üzerinde bulunan belirli noktalara iğne batırmak suretiyle uygulanan, bilimsel bir tedavi yöntemi olarak kabul görmektedir. Bu tedavinin temel mantığı; kainattaki canlı cansız her yerde var olan enerji akışları arasındaki birliktelik, denge ve uyuma dayanır, yani bir denge ve uyum tedavisidir.

Akupunktur Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından bilimsel bir tedavi yöntemi olarak kabul edilmiş , ve  etkin olduğu tıbbi durumların bir listesini yayınlamıştır. İdrar kaçırmada akupunktur tedavisi bu listede yerini almıştır. İdrar kaçırması olan bazı seçilmiş hastalarda, idrar kaçırma rehabilitasyon programına akupunktur tedavisinin eklenmesiyle başarı oranlarının arttığı saptanmaktadır.

 

2- İdrar Kaçırmanın İlaçlarla Tedavisi

 

Antimuskarinik İlaçlar: Antimuskarinik ilaçlar sıklıkla sıkışma tipindeki idrar kaçırmayı  tedavi etmek için kullanılan bir grup ilaçtır. Bu ilaçlar, mesane duvarındaki kası gevşeterek sıkışma tipindeki idrar kaçırmayı kontrol etmeye yardımcı olur. Mesane duvarını kasarak mesanenin boşalmasına neden olan zamansız kasılmaları engeller veya azaltır. Kas gevşemesi nedeniyle mesanenin idrar depolama kapasitesi de artar ve hasta daha az işeme ihtiyacı duyar. Antimuskarinik ilaçlar, noktüri olarak bilinen geceleri sık sık idrara çıkma durumunu tedavi etmek için de kullanılabilir. Antimuskarinik ilaçlar stres tipte idrar kaçırma için genellikle etkili değildir, çünkü bu durum genellikle detrusor kasının aşırı aktivitesinden ziyade, idrar kanalının dirençsizliğinden ve aşırı hareketliliğinden kaynaklanmaktadır..

 

Antimuskarinik ilaçların birkaç çeşidi bulunmaktadır:

 

• Oksibutinin(Ditropan XL)
• Tolterodine(Detrol)
• Darifenacin(Enablex)
• Solifenasin(Vesicare)
• Trospium klorid(Spasmex)
• Fesoterodine(Toviaz)
• Propiverin(Mictonorm)

 

Antimuskarinik ilaçların çoğu hap/tablet olarak alınır. Bazıları günde 1 kez alınır ve 24 saat boyunca etkilidir. Diğerleri günde bir defadan fazla alınır, etkileri hızlı başlar ve kısa sürer. Oksibutinin, krem ve deri üzerine yama uygulama olarak da kullanılabilir. 

 

Antimuskarinik ilaçlardan hızlı emilim gösteren ve kısa süre etkili  tipleri, sadece belirli zaman diliminde , mesela gece idrar kaçırması olanlarda, sadece seyahat gibi özel durumlarda kullanışlıdır, ancak  bu tip antimuskarinik ilaçlar yavaş emilimli ve uzun süre etkili olanlara  göre daha fazla yan etki gösterir. Bunlar ayrıca ilacı  alarak idrar kaçırmayı yönetmenize yardımcı olabilir. 

 

Antimuskarinik ilaçların yan etkileri genellikle hafiftir. Bunlar arasında; ağız ve göz kuruluğu, kabızlık, işeme güçlüğü, bulanık görme, baş dönmesi sayılabilir. Yaşlılarda hafızada bozulma ve bilinç bulanıklığına(Özellikle oksibutinin) neden olabilir.  

 

Mirabegron(Betmiga): Mirabegron (Beta-3 reseptor agonisti) mesane kasını gevşetir, mesanenin idrar depolama kapasitesini artırmaya yardımcı olur. Bu nedenle daha az idrar yapma ihtiyacı duyar ve daha fazla miktarda idrar boşaltırsınız. Mirabegron, antimuskarinik ilaçlar etkili olmadığı ve/veya yan etkilerinin ağır bastığı durumlarda, tek başına veya antimuskarinik ilaç dozunu azaltmak amacıyla kombine(birlikte)  kullanılan bir tedavi seçeneğidir. Mirabegronun yan etkileri genellikle hafiftir ancak uzun dönem yan etkileri halen belirsizdir.

 

Lokal Östrojen: Östrojen yani kadınlık hormonu kadınlarda idrar kaçırmada önemli rol oynamaktadır. Östrojenin kan akımını iyileştirdiği,  idrar kanalı ve vajinal bölgelerdeki dokuları canlandırdığı ve sinir fonksiyonlarını artırdığı bilinmektedir. Ayrıca, idrar kanalı ve vajinadaki dokuların direncini, tonusunu, gücünü ve esnekliğinin sürdürülmesine de yardımcı olur. Menopoz durumunda düşük östrojen seviyeleri vajinal kuruluğa neden olabilmekte, mesane ve üretrayı da aynı şekilde etkileyebilmektedir. Lokal östrojen tedavisi; idrar kaçıran ve menopoza girmiş kadınlara önerilebilir. Lokal östrojen vajinal krem veya düzenli östrojen salgılayan vajinal halka ya da pezer(östrojen salınımı yapan tablet) şeklinde kullanılabilir. Vajinal östrojen tedavisi stres tipi idrar kaçırmayı tamamen iyileştirdiğine dair bir kanıt ettiğine dair bir kanıt bulunmamaktadır, ancak sıkışma tip idrara kaçırmayı bir miktar iyileştirdiği bilinmektedir. Vajinal krem kullanımının yakın dönemde kayda değer bir yan etkisi yoktur, ancak uzun dönem sonuçları pek bilinmemektedir. Vajinal östrojen tedavisinin ne kadar ve ne süre ile kullanılacağı tam olarak net değildir.

 

Desmopressin(DDAVP):  Desmopressin böbreklerin ürettiği idrar miktarını azaltıcı etki yapar, bu özelliğinden faydalanarak sık sık idrara çıkmayı, gece idrara kalkma ihtiyacını ve dolayısıyla sıkışma tip idrar kaçırma şikayetini iyileştirir, yani idrar kaçırmayı tedavi etmez sadece şikayetleri azaltıcı etkiye sahiptir. İlaç; yutulan tablet, burun spreyi ve ağızda eriyen tablet şeklindedir, yatmadan hemen önce alınır, 4 saat boyunca, ancak  uzun süreli kullanımı pek önerilmez. Desmopressin vücuda su tutumu artırması nedeniyle kan sodyum(tuz) seviyelerinde düşmeye neden olabilir. Bu nedenle genellikle tedavi öncesinde ve tedavi sırasında size kan testi ile takip edilir. Diğer  yan etkileri arasında; baş ağrısı, bulantı, ishal ve karın ağrısı sayılabilir. Burun spreyi şeklinde alırsanız burun tıkanıklığı ya da burun kanaması olabilir. 

 

Duloksetin: Duloksetin orta ve şiddetli idrar kaçırmada kullanılan, esas olarak bir antidepresandır, ve idrarı tutan olan sfinkter kasını güçlendirerek etki yapan bir ilaçtır. Ayrıca idrar kaçağına neden olan istemsiz mesane kasılmasını önleyici etki yapmaktadır. Şikayetleri azaltmakla birlikte idrar kaçırmayı kesin tedavi etmez, kullanıldığı süre içinde etkilidir, yani etkisi geçicidir. Yan etkileri arasında; bulantı, kusma, ağız kuruluğu kabızlık yorgunluk ve uyuma güçlüğü sayılabilir. 

 

Alfa blokerler: Sıkışma tipi ve taşma tipi idrar kaçırması olan prostat büyümesi olan hastalarda; prostat ve  mesane çıkışındaki kas liflerini gevşeterek mesanenin boşaltılmasını kolaylaştırır ve işedikten sonra kalan miktarı azaltmaya yardımcı olur

 

Halihazırda en çok kullanılan alfa-blokerler:

 

• Alfuzosin(Xatral)
• Doxazosin(Cardura)
• Tamsulosin(Flomax)
• Terazosin(Hytrin)
• Silodosin(Urorec)

 

3- İdrar Kanalına ve Vajinaya Uygulanan Ped ve Cihazlar 

 

Bu kategorideki uygulamalar mekanik olarak idrar yolunu baskı altında tutmaya yarayan mekanik medikal ürünlerdir.

 

 

Bu medikal ürünler arasında şunlar sayılabilir:

 

• İdrar kanalına uygulanan ve idrar kanalında tıkaç görevi gören yumuşak tampon benzeri, tek kullanımlık,  medikal malzemedir. Bunlar geçici süre, spor yaparken veya bir aktivite süresince kullanılmaktadır. İşeme sırasında çıkarılır, aktivite sırasında takılır

• Pezer, vajina içine konulan  ilaç, ovül, fitil, alet ve  cihazları ifade eder. İdrar kaçırması olan kadınlarda vajinaya yerleştirilen ve tüm gün boyunca kalan esnek bir silikon halkalardır, idrar kanalına mekanik destek yaparak idrar kaçağını engellerler. Cihaz özellikle vajinal sarkması olan kadınlarda da kullanılmaktadır. Çok çeşitli şekil ve boyutta olan pezerler vardır, cihaz vajinaya yerleştirilir, pelvik organ sarkması nedeniyle yer değiştiren dokulara destek sağlar. 

 

4- İdrar Kanalına Yapılan Enjeksiyonlar ve Girişimsel İşlemler

 

İdrar kanalında yer kaplayan ve hacim yapan  madde enjeksiyonları: İdrar kanalını çevreleyen dokuya sentetik, hacim yapan ve yer kaplayan bir malzeme enjekte edilir, böylece  idrar kanalının kapalı kalmasına ve idrar sızıntısının azaltılmasına yardımcı olur. Bu prosedür daha çok stres tipi idrar kaçırma tedavisine kullanılmaktadır ve genellikle ameliyat gibi daha invaziv tedavilerden daha az etkilidir ve bir kereden  fazla tekrarlanması gerekebilir.

 

Botoksin (OnabotulinumA) enjeksiyonu: Botolinum toksini, Clostridium botulinum bakterisinin ve ilgili türlerin oluşturduğu toksik bir maddedir ve kaslarda kısmi felç yapmaktadır. Botulinum toksini,  mesane kasına endoskop yardımı ile 20-30 farklı alana enjekte edilir, mesane kasında kısmi felç yapar, etkisi 6 ay ila  1 yıl boyunca etkisi devam eder.  Botulinum toksini uygulaması sıkışma tipi idrar kaçırmada ve aşırı aktif mesanesi olanlarda etkili olmaktadır, 6 ay-1 yılda bir tekrarlanabilir. Botulinum toksini genellikle diğer tedaviler başarılı olmadığı durumlarda bir seçenek olarak hastaya sunulur. Bazı hastalarda (%10’un altında) Botulinum toksini enjeksiyonu sonrası idrar yapmakta güçlük meydana gelebilir ve bu kişiler için sonda ihtiyacı doğabilir.

 

Elektriksel sinir uyarıcı yerleştirilmesi: Nöromodülasyon olarak da bilinen sinir uyarımı, elektriksel titreşimleri kullanarak mesaneyi kontrol eden sakral sinirleri uyarmak suretiyle tedavi yapılan bir yöntemdir. 2 çeşit sinir uyarımı vardır: Ayak bileği seviyesinde iğne kullanılarak kaval kemiği sinirinin(tibial sinir) uyarımı yapılır, yada kalçaya yerleştirilen bir çip yardımı ile sakral sinir demeti uyarımı yapılır. Sakral sinirleri uyarmak suretiyle aşırı aktif mesane kontrol edebilir. Bu tedavi metodu diğer tedavilerin işe yaramadığı durumlarda tercih edilmektedir. 

 

Bahsedilen iki tip sinir uyarımı şu şekildedir: 

 

• Tibial-kaval kemiği Sinir Uyarımı: Ayak bileği bölgesinde kaval kemiği sinirini bir iğne uçlu elektrod ile elektriksel olarak uyarmayı ifade eder. Uyarılan sinir gerisin geriye kasık bölgesindeki sakral sinir yumağını(plexus) uyarır. Bu işlem haftada bir, yarım saat boyunca, 12 seans uygulanır. Etkisi geçince tekrarlanabilir. 
• Sakral sinir uyarımı: Mesane kontrolünü sağlayan derin kasık bölgesinde  yer alan sinirleri (sakral sinirler) uyarmak için ağrısız elektriksel uyarı veren implantlar kullanılmasını ifade eder. Bu amaçla kullanan iki tür cihaz vardır. Bunlardan biri kalça cildi altına bir çip(chip) yerleştirilir ve uzantısı olan ve çip ile sakral bölge arasında bağlantı kuran  ince bir elektrod bel bölgesindeki sakral sinir yumağını uyaracak şekilde yerleştirilir, önce uyarı verilerek test edilir, eğer mesane cevap veriyorsa işlem sonlandırılır. Diğer tip ise vajinaya yerleştirilen istenildiğinde çıkarılabilen, yine sakral sinirlere uyarı veren cihazdır. Cihaz, mesaneye ulaşan sinirlerin elektriksel uyarımını kontrol eder. Uyarı değiştiğinde, mesane aşırı aktivitesini baskılar, işeme isteğini etkili bir şekilde baskılar, hastanın şikayetlerini etkili bir şekilde geriletir. Cip’in yerleştirildiği alanda ağrılar olabilir, çip yer değiştirebilir, pili bitebilir veya enfeksiyon nedeni olabilir. 

 

 

 

5- İdrar Kaçırmanın Ameliyatla Tedavisi

 

Diğer tedaviler işe yaramadığı durumlarda hastaya cerrahi tedavi seçenekleri sunulabilir, ameliyatla tedavi seçenekler erkekte ve kadınlarda az da olsa farklılıklar arz etmektedir. 

 

Kadınlarda İdrar Kaçırmanın Cerrahi Tedavisi

 

Eğer stres tipi idrar kaçırma şikayeti var ve diğer yöntemler işe yaramazsa cerrahi tedavi önerebilir. Cerrahi bir yönteme başvururken, hastanın idrar kaçırma tipi ve şiddeti, yaşı, beklenen yaşam süresi, cinsel aktif olup olmaması, genel sağlık durumu dikkate alınır.

 

Askı yerleştirilmesi: Askı yerleştirilmesi, stres tipi idrar kaçırması olan kadınlarda standart, en çok önerilen cerrahi tedavi yöntemidir. Karışık tipte idrar kaçırması olanlarda da zaman zaman başvurulan bir yöntemdir, ancak etkinliği stres tip idrar kaçırmada alınan sonuçlara göre daha düşüktür.  Askı ameliyatında idrar kanalının ortasından silikon bant ile kemiğe veya karın duvarına asılır. Askılar pelvik taban kaslarına destek sağlar ve idrar kanalı dolu bir mesaneye karşı daha iyi bir direnç gösterir.  Değişik askı türleri vardır, cerrahın bilgi, beceri ve tecrübesine , ve hastanın ihtiyacına göre seçim yapılmaktadır. Askı çeşitlerinden; sentetik, insan veya hayvan dokusundan elde edilmiş olanlar, değişik uzunluk ve kalınlıkta olanlar , dokuya tutunma şekilleri farklı farklı olanlar vardır. Asıldığı dokuya göre pubise(retropubik) ve obturator-TOT (transobturator-TOT) alandaki dokuya olmak üzere iki tipi vardır. 

 

Başarı oranları %85-90 oranlarında dır, ancak zaman geçtikçe bu oran bir miktar düşmektedir. Ameliyatta işlemden sonra takılan sonda 24 saat sonra alınır. hastanede ortalama kalış süresi bir gündür. İşlemden sonra birkaç gün hasta idrar zorlanabilir. Optimal iyileşme 1 ay sonra tamamlanır. Olasılık düşük olsa da, operasyon sırasında mesane delinebilir, kanama olabilir, barsak yaralanması olabilir. Enfeksiyon, cinsellik sırasında ağrı idrar kanalında aşınma ve darlık riski vardır.

 

Burch Ameliyatı(Kolposüspansiyon): Burch Ameliyatı yine stres tip idrar kaçırmanın tedavisinde uygulanan temel bir cerrahi yöntemdir, bazı karışık tipte idrar kaçırması olan kadınlarda da uygulanmaktadır. Amaç mesane çıkışını-boynunu tekrar konumlandırarak dolu bir mesaneye karşı daha iyi direnç göstermesini sağlamaktır. Burch ameliyatı, hafif orta şiddette idrar kaçırması olanlar askı uygulamasına alternatif bir yöntemdir. Stres tipi idrar kaçırma için en sık tercih edilen askı ameliyatının uygun olmadığı kadın hastalarda Burch ameliyatı önerilmektedir. Burch ameliyatında, mesane boynu çevresindeki vajina dokusunu içine alacak şekilde pubis kemiği arkasındaki ligamente destek dikişleri yardımı ile asılır. Böylece mesane çıkışı ve mesane boynu yukarı kaldırılmış ve sabit hale getirilmiş olur. Ameliyat açık veya kapalı laparoskopik yöntemle yapılabilir ve iki yönteminde başarı şansı birbirine yakındır, kapalı yöntemde hastanede kalış süresi daha kısadır. İdrar sondası ameliyattan sonra bir sonra alınır. Burch ameliyatı sonrası tamamen iyileşme 6 hafta kadar sürebilir. Burch Ameliyatının başarı şansı stres tip idrar kaçırmada %90’nın üstündedir. 

Ameliyat komplikasyonu olarak; düşük oranlarda da olsa ameliyat sırasında mesane ya da idrar kanalında, ve  barsak yaralanması, kanama olabilir. 

 

Kadınlarda idrar yoluna artifisyel(Yapay sfinkter yerleştirilmesi: Artifisyel-yapay üriner sfinkter yerleştirilmesi stres tipi idrar kaçırma için ikinci basamak tedavi seçeneklerinden birisidir. Yapay idrar yolu sfinkter yerleştirilmesinde, elle kontrol edilebilir pompası yardımıyla idrar yolu etrafına sarılmış kafın-manşonun sıkıştırılıp gevşetilmesi ile mesaneyi  kontrol etmemizi sağlar, böylece idrar kaçırma engellenir, istediğimiz zaman pompayı gevşetip idrar rahatça yapılabilir. Amaç, hapşırma, öksürme, gülme, koşma gibi stres aktiviteleri sırasında idrar kaçırmayı azaltmaktır. Yapay idrar yolu sfinkteri, üretranın etrafına yerleştirilen şişirilebilir-tansiyon aleti manşonu gibi bir kaf, rezervuar ve kafı kontrol eden bir pompadan oluşur.

Artifisyel-yapay üriner sfinkter yerleştirilmesi, stres tip idrar kaçırması olan ameliyat olmuş ve sonrasında tam ya da kısmi iyileşme sağlanmayan hastalarda veya diğer tedavi seçeneklerinin başarılı olma ihtimalinin düşük olduğu durumlarda tavsiye edilmektedir.

 

Artifisyel-yapay üriner sfinkter yerleştirilmesi ameliyatında; cerrah, önce  karın alt bölgesinde bir kesi yapar, daha sonra idrar kanalı etrafına cihazın kaf-manşonunu yerleştirir ve uygun alana rezervuarı konumlandırır, son olarak pompa vajina dudaklarına(labia’ya) yerleştirilir ve cihazın iki parçası arasındaki bağlantı tamamlanır. Cihaz tam iyileşmenin olabildiği 4-6 hafta sonra kullanmaya başlanır, bu süre zarfında  doktor tarafından aktive edilinceye kadar kaf açık halde bırakılır.

 

Ameliyat komplikasyonları arasında; ameliyat sırasında vajina, bağırsak, idrar kanalı ve mesanede yaralanma, kanama ve enfeksiyonlar sayılabilir. Cihazın zaman içinde  idrar kanalına veya mesane boynunda erozyon oluşturma riski vardır. Ayrıca cihazın mekanik olarak bozulma riski az bir olasılık olsa bile vardır. 

 

Kadında yer kaplayan maddelerle enjeksiyon tedavisi: Stres tipi idrar kaçırması olan kadınlarda idrar kanalı duvarına hacim yapabilecek ve dolayısıyla direnci kesmen artırıcı madde enjeksiyonları yapılabilir. Enjeksiyon yapılan maddeler sıvı-jel kıvamındadır, uygulama yapıldıktan sonra idrar kanalının süngerimsi yapısı içinde katılaşır ve yer kaplayan bir yapıya dönüşür, böylece idrar kanalında kısmi de olsa mesaneye karşı daha dirençli hale gelir, ancak etkisi enjeksiyonun etkisi zamanla azalabilmektedir.  Yer kaplayıcı ajanlar sentetik maddelerden üretilmekte ya da sığır kollajeninden elde edilmektedir. Enjeksiyon tedavisi diğer tedaviler için uygun olmadığı ya da diğer tedavileri reddeden  hastalarda bir seçenek olarak hastaya sunulmaktadır. İşlem, kapalı endoskopik ve günübirlik olarak, idrar kanalına yönlendirilen iğne ile direkt görüş altında yapılmaktadır. Bir gün sonra sonda alınır., hafif kanama, geçici idrar tıkanmaları gelişebilir. Düşük bir olasılık da olasa enfeksiyon ve idrar kanalında tahriş ve erezyon gelişebilmektedir.

 

Erkeklerde İdrar Kaçırmanın Cerrahi Tedavisi

 

Eğer stres tipi idrar kaçırma şikayeti var ve diğer yöntemlerle sonuç alınamaz ise cerrahi tedavi önerebilir. Cerrahi bir yönteme başvururken, kadınlarda olduğu gibi, hastanın idrar kaçırma tipi ve şiddeti, yaşı, beklenen yaşam süresi, cinsel aktif olup olmaması, genel sağlık durumu dikkate alınır.

 

Erkeklerde askı yerleştirme: Askı yerleştirilmesi, stres tipi idrar kaçırması olan erkerlerde kadınlarda olduğu gibi çok tercih edilen standart cerrahi tedavi yöntemidir.  Askılar, prostatektomi sonrası orta ve şiddetli idrar kaçırmanın varlığında önerilebilir. Ayrıca diğer cerrahi tedavilerinin mümkün olmadığı ya da hastanın  bir cerrahi yöntemi benimsememesi durumunda askı yöntemi düşünülebilir.

Askı ameliyatı   pelvik taban kaslarına destek sağlar ve idrar kanalının dolu bir mesane basıncına karşı daha iyi direnç göstermesini sağlar. Amaç, askı ile idrar kanalını veya mesane boynunu yeniden konumlandırarak stres tip idrar kaçırmayı önlemeye yöneliktir. halihazırda kullanılan  İki kollu, dört kollu ve ayarlanabilir, sentetik veya hayvan dokusundan elde edilen, çeşitli askı tipleri mevcuttur. Seçim doktorun bilgi, beceri ve tecrübesine yada hastanın bireysel durumuna ve ihtiyacına göre belirlenir.  Askıyı yerleştirmek için, anestezi altında, testis-anüs arası bölgeye-perineye bir kesi yapılır, idrar kanalı etrafına hamak gibi serilen iki kollu askının uçları pubik kemiğin hemen üstündeki ya da hemen komşuluğundaki dokuya tutturulur. Dört kollu askılarda ise  iki uç kasık etrafındaki dokuya tutturulurken, diğer iki ucu pubik kemik etrafındaki dokuya tutturulur. Ayarlanabilir(bir kaç tipi vardır) askılar için, ayarlama yapan cihaz-rezervuar  karından alt bölgesine yapılan kesiden pelvik bölgeye yerleştirilir.

 

Ameliyattan bir gün sonra sondası alındıktan sonra hasta taburcu edilebilir. Yaranın tamamen iyileşmesi 6 haftaya kadar sürebilir, bu dönemde pelvik bölgede ağrı, idrar yaparken yanma olabilir. İşedikten sonra mesanede kalan idrar miktarı fazla olursa hastanede kalma süresi uzayabilir.

 

Bu ameliyat sırasında, mesane ve bağırsak  yaralanması, kanama gibi telafisi mümkün komplikasyonlar olabilir. Ameliyattan sonra idrarın geçici olarak yapamama, sıkışma tipi idrar kaçırma ve idrar yolu ve yara enfeksiyonları gelişebilir. Bu cerrahinin başarı şansı seçilmiş hasta gruplarında yüksek olmasına karşın genelde çok etkin bir yöntem olarak kabul edilmemektedir. Başarısız olunan hastalarda diğer bir cerrahi yönteme başvurulabilir. 

 

Erkekte Yapay-suni kompresyon araç (Balon) yerleştirilmesi: Balon olarak da bilinen yapay kompresyon araçları, erkekte orta ve şiddetli stres tipinde idrar kaçırmada başlıca tedavi yöntemi olarak kabul edilmektedir. Ayrıca diğer cerrahi tedavilerinin mümkün olmadığı ya da hastanın  bir cerrahi yöntemi benimsememesi durumunda bu yöntem düşünülebilir. Mesane boynunun hemen altına yerleştirilen balonlar idrar yolunun sıkıştırarak dolu bir mesaneye karşı daha iyi direnç oluşmasını sağlarlar. Balonların temel amacı hapşırma, öksürme, koşma veya ağır yük kaldırma gibi stres aktiviteleri sırasında idrar kaçırmayı engellemektir.

Bu yapay  kompresyon cihazları, su tutan bir balon, küçük bir titanyum port ve balon ile portu birbirine bağlayan tüpten oluşur. Port, balon içindeki sıvının doktor tarafından ayarlanmasına izin verir. Ameliyatta perineye bir kesi uygulanır, röntgen ışını kılavuzluğunda (floroskopi), ilk balon prostatın altında idrar kanalının bir yanına yerleştirir, eğer hasta daha önce radikal prostatektomi geçirdi ise balon mesane boynunun hemen altına yerleştirilir, aynı işlem daha sonra idrar kanalının diğer tarafına uygulanır. Son olarak titanyum portları skrotuma yerleştirir ve balonlarla bağlantıları yapılır. Bu yolla, balonların hacmi kolaylıkla ayarlanabilir. Genellikle operasyondan sonra bir gün sonra idrar dası çekilir,  birkaç gün sonra da hastaneden taburcu edilir, işemeyle ilgili sıkıntı olursa ya da işedikten sonra mesanede kalan idrar miktarı fazla olursa hastanede kalma süresi biraz uzayabilir. Yaranın tamamen iyileşmesi 6 hafta kadar sürebilir. Bu süre içinde pelvik bölgede ağrı ya da işeme sırasında yanma olabilir. 

Bu ameliyat sırasında, mesane ve bağırsak  yaralanması, kanama gibi telafisi mümkün komplikasyonlar olabilir. Ameliyattan sonra idrarın geçici olarak yapamama, sıkışma tipi idrar kaçırma ve idrar yolu ve yara enfeksiyonları gelişebilir. Bu cerrahinin başarısı şansı seçilmiş hasta gruplarında yüksektir. Başarısız olunan hastalarda diğer bir cerrahi yönteme başvurulabilir. 

 

Erkeklerde idrar yoluna artifisyel(Yapay) sfinkter yerleştirilmesi: İdrar yoluna artifisyel sfinkter uygulaması kadınlarda olduğu gibi, stres tip idrar kaçırmada uygulanan cerrahi yolla protez yerleştirilmesini ifade eder. Yapay idrar yolu sfinkter yerleştirilmesi ile, elle kontrol edilebilir pompası yardımıyla idrar yolu etrafına sarılmış kafın-manşonun sıkıştırılıp gevşetilmesi ile mesaneyi  kontrol etmemizi sağlar, böylece idrar kaçırma engellenir. Amaç hapşırma, öksürme, koşma veya ağır kaldırma gibi aktiviteler sırasında idrar kaçırmayı azaltmak veya engellemektir. Yapay idrar yolu sfinkter yerleştirmesi, ciddi ölçüde  idrar kaçırması olan veya askı yerleştirilmesi sonrasında tam ya da kısmi iyileşme sağlanamadığı hastalarda  önerilir. Yapay idrar yolu sfinkter yerleştirilmesi uzun süreli etkiye sahiptir ve hayat kalitesini önemli ölçüde  iyileştirir. Cerrahi planlanmadan önce  cihazın nasıl çalıştığını ve nasıl rahatlıkla kullanabileceğini hastaya anlatılır, çeşitli testler yapılır, ve sfinkter protezi ihtiyacı belirlenir. 

 

Yöntem için genellikle spinal anestezi uygulanmakla birlikte, bazı hastalarda genel anestezi önerilebilir. Ameliyatta, idrar kanalı etrafına çepeçevre kaf-manşon yerleştirmek üzere perineye bölgesine kesi yapılarak bölgeye ulaşılır, kaf yerleştirildikten sonra alt karın bölgesine yapılan ikinci bir kesiden cihazın rezervuarı pelvik bölgeye yerleştirilir. Son olarak pompa testis torbasına yerleştirilir ve cihazın iki parçası arasındaki bağlantı tamamlanır. 4-6 hafta sonra  aktive edilinceye kadar kaf açık halde bırakılır ve kullanıma müsaade edilmez.

 

Ameliyat komplikasyonları arasında; ameliyat sırasında rektum, bağırsak, idrar kanalı ve mesanede yaralanma, kanama ve enfeksiyonlar sayılabilir. Ameliyat sonrasında  idrar yapamama ve/veya  sıkışma tipinde idrar kaçırma riski az da  olsa vardır. Cihazın zaman içinde  idrar kanalında erozyon-tahriş, darlık  oluşmasına neden olabilir, ayrıca mekanik olarak bozulma riski az bir olasılık olsa bile vardır. 

 

Erkekte yer kaplayan maddelerle enjeksiyon tedavisi: Stres tipi idrar kaçırması olan erkeklerde kadınlarda olduğu gibi idrar kanalı duvarına hacim yapabilecek ve dolayısıyla idrar kanalının direnci kesmen artırıcı madde enjeksiyonları yapılabilir. Enjeksiyon yapılan maddeler sıvı-jel kıvamındadır, uygulama yapıldıktan sonra idrar kanalının süngerimsi yapısı içinde katılaşır ve yer kaplayan bir yapıya dönüşür, böylece idrar kanalında kısmi de olsa mesaneye karşı daha dirençli hale gelir, ancak etkisi enjeksiyonun etkisi zamanla azalabilmektedir.  Yer kaplayıcı ajanlar sentetik maddelerden üretilmekte ya da sığır kollajeninden elde edilmektedir. Enjeksiyon tedavisi diğer tedaviler için uygun olmadığı ya da diğer tedavileri reddeden  hastalarda bir seçenek olarak hastaya sunulmaktadır. İşlem, kapalı endoskopik ve günübirlik olarak, idrar kanalına yönlendirilen iğne ile direkt görüş altında yapılmaktadır. Bir gün sonra sonda alınır, hafif kanama, geçici idrar tıkanmaları gelişebilir. Düşük bir olasılık da olasa enfeksiyon ve idrar kanalında tahriş ve erezyon gelişebilmektedir.

 

6- İdrar Kaçırmalarında kullanılan Emici Pedler ve Kateterler

 

Tıbbi ve cerrahi  tedaviler idrar kaçırmayı ortadan kaldıramıyorsa, idrar kaçırmanın verdiği rahatsızlığı ortadan kaldırmaya veya hafifletmeye yardımcı olan bazı endüstriyel  ürünleri kullanılabilir:

 

Pedler ve koruyucu giysiler: Bu amaçla üretilen ürünler çoğu aslında normal iç çamaşırlarından daha hacimli değildir ve günlük kıyafetlerin altına kolayca giyilebilir ve gizlenebilir. İdrar damlaları bir damla toplayıcıda toplanır, hasta altını ıslatmadan  belli bir süre sosyal yaşantısını sürdürebilir. Penisin üzerine giyilen ve sıkı bir şekilde oturan ucunda damla emici dolgu cebi olan  iç çamaşırlar bulunmaktadır.

 

Temiz aralıklı kateterizasyon(TAK): Temiz aralıklı kateterizasyon mesanennin düzgün ve tam boşalmadığı için idrarını tutamayan taşma tipi idrar kaçıran  hastalarda, mesaneyi tam boşatmayı temin etmek, hastanın kendi kendine tek kullanımlık idrar sondası ile boşaltmasını ifade eder. Hastanın ihtiyacına göre günde bir ile 6 defaya kadar bu işlemi tekrarlaması gerekebilir. Bu yöntemle hastanın idrar kaçırması engellenmekte, idrarı tam olarak boşaltmak suretiyle böbreklere olan baskıyı azaltmakta, böylece böbrek fonksiyonları korunmaktadır. Ayrıca sık idrar yolu enfeksiyon riski azalmaktadır. hastanın günlük yaşam kalitesi önemli ölçüde artmaktadır. Kullanması ve öğrenmesi kolay bir yöntemdir, usulüne uygun yapıldığında güvenle kullanılabilecek bir yöntemdir. 

 

 

7- İdrar Kaçırmada Mesane Büyütme Ameliyatları(Augmentasyon)
 

İdrar kaçırma ilaçlarla ve diğer tedavilerle düzelmemişse, mesane kapasitesinin yetersiz ve küçük olmasına bağlı ise mesane büyütme-augmentasyon ameliyatı seçeneği hastaya sunulabilir. İşlemin amacı mesane kapasitenizi arttırmaktır. Bu ameliyatla mesane dolduğunda oluşan basınç azalır ve daha fazla idrarı depolayabilecek hale gelir. Ameliyat karnınızın alt kısmına bir kesiden, karın içine girilir, ince barsaklardan alınan bir parça mesaneyi büyütmede kullanılır.  Bu işlem, mesane büyütmesi veya augmentasyon sistoplastisi olarak bilinir, günümüzde nadiren gerek duyulur. 

 

8- İdrar Kaçırmada Kullanılan Alternatif tıp-Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları

 

İdrar kaçırmalarda kullanılan ve tedavi etkinliği kanıtlanmış alternatif tıp ürünleri pek yoktur. Bu konu muhatapları tarafından suistimal edilmektedir.tedavisi yoktur.Ancak bu grupta sayılabilecek ve daha önce bahsedilen akupunktur ve yoganın faydaları konusunda olumlu sayılabilecek bilgiler vardır.